بستن شمع خودرو چیست و چرا اهمیت دارد؟
شمع خودرو یکی از کوچکترین اما حیاتیترین قطعات موتور است. این قطعه با ایجاد جرقه دقیق، وظیفه انفجار سوخت و هوا در سیلندر را بر عهده دارد. هرگونه مشکل در شمع، مستقیم روی شتاب، مصرف سوخت، استارت سرد، لرزش موتور و حتی عمر کاتالیست اثر میگذارد. به همین دلیل بستن صحیح شمع و رعایت گشتاور استاندارد اهمیت زیادی دارد.
اگر شمع را شل ببندیم → کمپرس فرار میکند و موتور بد کار میکند.
اگر شمع را بیش از حد سفت ببندیم → رزوه سرسیلندر آسیب میبیند و حتی ممکن است شمع درون سرسیلندر گیر کند.
پس یادگیری روش صحیح بستن شمع، یک مهارت ضروری برای هر راننده و مکانیک است.
علائم خرابی شمع در خودروهای ایرانی
علامت | نتیجه |
---|---|
لرزش در حالت درجا | احتراق ناقص |
استارت بد مخصوصاً صبحها | جرقه ضعیف |
افزایش مصرف سوخت | نیمسوز بودن شمع |
کپ کردن و شتاب ضعیف | خامسوزی |
ریپ زدن زیر گاز | مشکل در جرقهزنی |
ابزار لازم برای باز و بستن شمع
-
آچار شمع سایز استاندارد (معمولاً ۲۱ برای پراید و پژو)
-
فیلر برای تنظیم گپ
-
ترکمتر (برای گشتاور استاندارد)
-
کاردک یا باد برای تمیز کردن اطراف شمع
-
دستکش مکانیکی
گپ شمع و اهمیت فیلرگیری
در خودروهای ایرانی معمولاً گپ شمع باید در محدوده ۰.۸ تا ۱ میلیمتر باشد.
اگر گپ زیاد باشد → جرقه ضعیف میشود
اگر گپ کم باشد → احتراق ناقص صورت میگیرد
استاندارد گشتاور بستن شمع در موتورهای ایرانی
خودرو | گشتاور استاندارد |
---|---|
پراید | ۲۰ تا ۲۵ نیوتنمتر |
پژو ۴۰۵ / پارس | ۲۵ تا ۳۰ نیوتنمتر |
سمند EF7 | ۲۸ تا ۳۰ نیوتنمتر |
تیبا و ساینا | ۲۰ تا ۲۵ نیوتنمتر |
اشتباهات رایج هنگام بستن شمع
-
بستن با آچار معمولی بدون ترکمتر
-
تمیز نکردن جای شمع قبل از نصب
-
گریس زدن روی رزوه (کاملاً اشتباه)
-
سفت کردن بیش از حد
✅ آموزش مرحلهبهمرحله باز کردن و بستن شمع خودرو
تعویض شمع در خودروهای ایرانی کار سختی نیست؛ فقط کمی دقت میخواهد. قبل از هر چیز، اجازه دهید مراحل را از دید یک مکانیک حرفهای اما با زبانی ساده توضیح دهیم تا هرکسی—even بدون تجربه—بتواند این کار را انجام دهد.
۱. تمیز کردن اطراف شمع قبل از باز کردن
قبل از اینکه آچار را روی شمع قرار دهید، با باد یا قلممو گرد و خاک اطراف را تمیز کنید. اگر این کار را نکنید، احتمال دارد شنریزه و خاک وارد سیلندر شود و خط و خراش روی جداره ایجاد کند که مستقیماً باعث کاهش عمر موتور میشود.
۲. باز کردن شمع قدیمی
آچار شمع را در جای صحیح قرار دهید و بدون عجله در جهت خلاف عقربه ساعت باز کنید.
نکته طلایی: اگر شمع خیلی سفت است، موتور را ۲۰ ثانیه روشن کنید تا کمی گرم شود. در حالت گرمشدن، رزوه فلزی رهاتر باز میشود.
۳. بررسی شمع قبلی و تشخیص حال موتور
دوده خشک ⇒ سوخترسانی خوب است، احتراق طبیعی
سفید شدن چینی ⇒ احتراق خیلی داغ (احتمال فیلر غلط یا شمع غیراستاندارد)
روغنی بودن ⇒ مشکل رینگ یا نشتی سوپاپ
دوده خیس ⇒ خامسوزی
شمع موتور مثل آزمایش خون خودرو است. فقط با نگاه کردن به شمع قبلی، میتوانید حال موتور را بفهمید.
۴. فیلرگیری و تنظیم گپ شمع جدید
گپ استاندارد در خودروهای ایرانی:
نوع موتور | گپ مناسب |
---|---|
پراید و پژو TU5 | حدود ۰.۸ میلیمتر |
پژو XU7 | حدود ۰.۹ میلیمتر |
EF7 | حدود ۰.۹ تا ۱ میلیمتر |
با فیلر، دهانه شمع را روی همین اندازه تنظیم کنید. اگر گپ زیاد بود با ضربه کوچک جمع کنید و اگر کم بود کمی باز کنید. همین یک میلیمتر کوچک کیفیت جرقه را زمین تا آسمان تغییر میدهد.
۵. بستن شمع جدید با دست – قانون طلایی
اول دو دور کامل با دست ببندید.
دلیلش؟ رزوه اگر اشتباه درگیر شود، ممکن است رزوه سرسیلندر هزاران تومان خرج روی دستتان بگذارد. پس قانون طلایی باز و بستن شمع:
“اول با دست، بعد با آچار”
۶. بستن نهایی شمع با آچار + گشتاور استاندارد
بعد از بستن اولیه با دست، حالا نوبت آچار و در حالت ایدهآل ترکمتر است:
خودرو | گشتاور مناسب |
---|---|
پراید | ۲۰ تا ۲۵ نیوتنمتر |
پژو ۴۰۵/پارس/TU5 | ۲۵ تا ۳۰ نیوتنمتر |
سمند EF7 | ۲۸ تا ۳۰ نیوتنمتر |
بیشتر از این مقدار ⇒ خطر دفرمه شدن رزوه
کمتر از این مقدار ⇒ فرار کمپرس و ریپ زدن موتور
۷. سر شمع و وایر را جا بزنید
بعد از بستن شمعها، وایرها را به ترتیب ۱–۳–۴–۲ در پژوییها و ۱–۳–۴–۲ در پراید و تیبا جا بزنید. رعایت ترتیب جرقه مهم است و اشتباه بستن وایر باعث ریپ شدید و استارت نخوردن میشود.
✅ اشتباهاتی که موتور را نابود میکند
-
بستن شمع با آچار معمولی تا آخرین توان دست!
-
انداختن شمع داخل چاله رزوه و بستن آن با زاویه اشتباه
-
بستن شمع روی سرسیلندر داغ (اشتباه ۹۰٪ افراد)
-
استفاده از شمع تقلبی با ظاهر براق
-
گریسزدن روی رزوه (اشتباه مطلق – مخصوصاً در EF7)
✅ چه زمانی باید شمع را تعویض کنیم؟
نوع شمع | عمر متوسط |
---|---|
نیکلی | ۲۰–۳۰ هزار کیلومتر |
ایریدیومی | ۶۰–۹۰ هزار کیلومتر |
پلاتینیومی | ۸۰–۱۲۰ هزار کیلومتر |
علائم تعویض:
-
مصرف سوخت بالا
-
استارت صبح ضعیف
-
ریپ در سربالایی
-
کپ کردن ناگهانی
✅ نتیجهگیری
بستن شمع موتور یک کار ساده اما دقیق است. شمع کوچک است اما اثرش بزرگ:
مصرف سوخت، شتاب، عمر موتور، کیفیت احتراق و حتی روان کار کردن خودرو، همگی مستقیم به همین قطعه وابستهاند. اگر مراحل گفتهشده را رعایت کنید، هر بار تعویض شمع کمتر از ۱۰ دقیقه زمان میگیرد و موتور روانتر، کممصرفتر و پرقدرتتر کار خواهد کرد.